De Hervormde gemeente te Sint Anthoniepolder kent een rijke kerkgeschiedenis. Sinds de Reformatie (16e eeuw) is Sint Anthoniepolder een zelfstandige kerkelijke gemeente. In de begintijd was de gemeente gedurende verschillende perioden gecombineerd met de Hervormde gemeente van Cillaarshoek, maar aan die combinatie is in het jaar 1611 definitief een einde gekomen.
Ook burgerlijk is Sint Anthoniepolder eeuwenlang een zelfstandige gemeente geweest. Maar per 1 januari 1832 werd onze gemeente gevoegd bij de burgerlijke gemeente Maasdam en als gevolg van een gemeentelijke herindeling werd het per 1 januari 1984.
Rooms-Katholieke Parochie
Onze Hervormde Gemeente is de voortzetting van de vroegere rooms-katholieke parochie die gesticht moet zijn na de totstandkoming van de Sint Anthoniepolder in de 14e eeuw. Op 4 augustus 1357 werd aan een zekere Hugo Duykink uit Dordrecht ter bedijking het stuk land uitgegeven dat nu de Sint Anthoniepolder vormt. De bedijking was gereed in het jaar 1358, waarna al vóór 1400 de kerk werd gebouwd.
Sint Elisabethsvloed
Op 18 november 1421 vond de verschrikkelijke Sint Elisabethsvloed plaats, waarbij niet minder dan 72 dorpen ten prooi vielen aan het water en enkele tienduizenden mensen om het leven kwamen. Maar de Sint Anthoniepolder bleef daarbij gespaard. Waarschijnlijk is de polder wel volgelopen, maar de dijken hielden stand. Ook de kerk doorstond deze overstroming.
Tot het jaar 1559 behoorde de R.K. parochiekerk van Sint Anthoniepolder tot het Bisdom Luik (Belgie). Zij was, zoals uit haar naam reeds blijkt, gewijd aan de Heilige Anthonius de Groote. De Sint Anthoniepolder heeft zijn naam dus te danken aan de kerk die aan deze heilige was gewijd.
Sint Anthonius
Sint Anthonius was een kluizenaar die leefde in Egypte van 251 tot 356. In zijn tijd vond in Nicea het beroemde concilie plaats, waaraan wij als Christenen nu nog onze Geloofsbelijdenis van Nicea hebben te danken. Deze geloofsbelijdenis is opgesteld in de strijd tegen de Arianen, aanhangers van een godsdienstige richting die de Godheid van Christus loochende. Ook Anthonius keerde zich, met de beroemde kerkvader Athanasiusm, krachtig tegen de Arianen en bleef dus bij het oude orthodoxe en apostolische geloof.
Beschermer tegen veeziekten
Sint Anthonius leefde dus als kluizenaar in Egypte, verweg in de woestijn. Daar kreeg hij een zware zielestrijd te verduren door aanvechtingen van de duivel. Van daar dat hij wel wordt afgebeeld met naast zich een varken (onrein dier) als zinnebeeld van de duivel. Denk ook aan de geschiedenis waarin Jezus de menigte duivelen in een kudde zwijnen liet varen. De roomse bijgelovigheid maakte echter van Sint Anthonius met het varken een beschermer tegen veeziekten (het “Sint Anthoniusvuur”).
Ook het opschrift op de antieke luidklok in de toren van de kerk van Sint Anthoniepolder wijst hierop: “….de pest verdrijf ik “. De staf met bel die Sint Anthonius volgens de oude afbeelding draagt is het teken van een bedelmonnik. De Antonieters waren namelijk bedelmonniken. Deze afbeelding van de Heilige Anthonius is terechtgekomen in het vroegere gemeentewapen van Sint Anthoniepolder.
Glas-in-loodraam
Lange tijd heeft deze afbeelding als glas-in-Ioodraam gehangen in het gemeentehuis van Maasdam, met welke gemeente Sint Anthoniepolder in 1832 was verenigd. Nadat in 1984 de huidige gemeente Binnenmaas werd gevormd, is het glas-in-Ioodraam geschonken aan de kerk te Sint Anthoniepolder, waar het nu hangt in de hal voor het raam naast de trap naar boven.
Na de Reformatie
AI vroeg in de reformatietijd ging de gemeente te Sint Anthoniepolder over naar de Hervorming en werd ingedeeld bij de Classis Dordrecht (sinds 1992 bij de Classis Barendrecht). De Classis Dordrecht was in die tijd een toonaangevende classis in onze Nederlandse Hervormde Kerk. Ook in ons kerkgebouw te Sint Anthoniepolder heeft die classis destijds verschillende malen vergaderd, zodat beroemde theologen uit de tijd van de Grote Synode van Dordrecht (1618-1619) ook in onze kerk hebben vertoefd.